رمان های عامه پسند
پیدایش رمان های عامه پسند در ایران ریشه رمان های عامه پسند در ایران در داستان هایی است که در نشریات به چاپ میرسید و به پاورقی معروف بود. نخستین نمونه این ادبیات را می توان در ترجمه آثارعامه پسند خارجی(آثار ژول ورن) دانست که شاخص ترین آن ها رمان بیست هزار فرسنگ زیر دریا […]
پیدایش رمان های عامه پسند در ایران
ریشه رمان های عامه پسند در ایران در داستان هایی است که در نشریات به چاپ میرسید و به پاورقی معروف بود.
نخستین نمونه این ادبیات را می توان در ترجمه آثارعامه پسند خارجی(آثار ژول ورن) دانست که شاخص ترین آن ها رمان بیست هزار فرسنگ زیر دریا بود که به کرات در نشریات ایرانی بازنشر میشد. در سال 1310 چاپ جزوه های ارزان قیمت و انتشار داستان هایی از این دست بازار آنها را رونق بخشید. نویسندگان به زبان ساده ای برای ارتباط عمیق با مخاطب دست یافته بودند که شامل پرداختن به شیوه زندگی مردم عادی ، احساسات و تفکر غالب میان آنها میشد و همین امر باعث استقبال گسترده مردم و رواج رمان های عامه پسند شد .
سال های پس از 1320دوره پیدایش پاورقی نویسی حرفه ای در ایران بود و رمان های عامه پسند فراوانی در ژانر های تاریخی ، تخیلی، اجتماعی،جنایی ، پلیسی فراوانی به چاپ رسید .
کودتای 28 مرداد 1332 در ایران و سکوت اجباری اندیشمندان، نویسندگان را برای رهایی از اندوه و خفقان به سمت رمان های عاشقانه سوق داد مجلات و روزنامه هم برای فرار از ورشکستگی و بالابردن تیراژ به چاپ این رمان ها روی آوردند.
روند پاورقی نویسی در دهه 1340 با نویسندگانی همچون امیر عشیری،ارونقی کرمانی؛ منوچهر مطیعی ادامه یافت و در ادامه با ظهور نویسنده ای همچون ر.اعتمادی که بنیانگذار و سردبیر اولین مجله با مخاطب ویژه نسل جوان ایران بود.مجله جوانان از نشریات موسسه اطلاعات در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ با سردبیری ر.اعتمادی (۱۳۴۵–۱۳۵۹) به یکی از پرفروشترین مجلات ایران تبدیل شد که فراتر از مرزهای ایران حتی در دیگر کشورهای فارسیزبان همانند افغانستان و تاجیکستان هوادار داشت.
با وقوع انقلاب اسلامی و شکل گیری سمت و سوی جدید، چاپ این داستان ها در مجلات و روزنامه ها به شدت کاهش یافت .سالهای پایانی جنگ ایران و عراق و لزوم چاپ کتاب های سرگرم کننده موجب شد تا بار دیگر ناشران به انتشار داستان های عامه پسند روی خوش نشان بدهند، یکی از مهترین رمان های منتشر شده در دهه 60 رمان آتش بدون دود اثر نادر ابراهیمی است
آتش بدون دود، یک داستان بلند هفت جلدی است که هر جلد آن شامل داستان جداگانهای با تضادها و ماجراهای خاص خودش است.
«آتش بدون دود» در رابطه با تاریخ و چگونگی زندگی ترکمنهای ایرانی و فقر و محرومیت آنهاست.
سه جلد این رمان قبل از انقلاب اسلامی چاپ شد و چهار جلد آن نیز بعد از انقلاب به چاپ رسید.
ابراهیمی با این رمان به بهترین شکل، نمودهای فرهنگی و اجتماعی ترکمنهای ایرانی را به نمایش گذاشته است
جلد اول کتاب آتش بدون دود با نام گالان و سولماز داستان عشقی است که بهخاطر قوانین دو قبیله، ممنوع و ناپسند است.
این داستان سرگذشت عشقی است که بدون توجه به اختلافات دو قبیله بزرگ ترکمن، بین دو جوان رخ داده است.
گالان، جنگجویی است که در عین حال بهترین شاعر صحرا نیز هست؛ او انتقامجو، بیرحم و در عین حال درستکار است.
سولماز زیباترین و باهوشترین دختر صحراست که بسیار مغرور است. عشق آنها، عشقی جنونآمیز و منحصربهفرد است.
جلد دوم کتاب آتش بدون دود با عنوان درخت مقدس، سالها پس از داستان گالان و سولماز را روایت میکند و شخصیتهای اصلی این مجموعه، دکتر آقاویلر و همسرش را معرفی میکند.
جلدهای بعدی کتاب به ترتیب با عناوین: اتحاد بزرگ، واقعیتهای پرخون، حرکت از نو، تو هرگز از حرکت بازنخواهی ایستاد و هر سرانجام سرآغازیست، نوشته شدهاند.
چهار جلد پایانی این کتاب متاثر از فضای سالهای انقلاب است و روایتی که نادر ابراهیمی شروع کرده است با روایتهای سالهای انقلاب رشد میکند.
«آتش بدون دود»، یکی از درخشانترین آثار نادر ابراهیمی است که عنوان رماننویس منتخب بعد از انقلاب را نیز برای او به ارمغان آورده است.
ابراهیمی براساس این رمان، سریالی تلویزیونی نیز با همین نام ساخت که مخاطبان و علاقهمندان بسیاری را به خود جذب کرد.
نثر این رمان پر از جملات کوتاه و پرمغز است که میتواند بهراحتی بهخاطر سپرده و توسط خواننده برای دیگران تکرار و از نسلی به نسل دیگر منتقل شود.
سالهای جنگ و البته شجاعت ملت ایران در دهه آرمانخواهی ۶۰ رخ میدهد. ادبیات داستانی این دهه تحت تاثیر جنگ و وقایع مرتبط با آن قرار میگیرد.
ضمن اینکه در این سالها فاصلهگذاری عمیقی بین گروههای مختلف سیاسی ابتدای انقلاب شکل میگیرد و جریانهای فرهنگی هم از این فاصلهگذاری سیاسی مستثنی نیستند.
در این دوره نامهای جدیدی از نویسندگانی برآمده از فضای انقلاب اسلامی در ادبیات داستانی مطرح شدند.
نویسندگان معروف این دهه را میتوان اینگونه نام برد: قاسمعلی فراست، محسن مخملباف، رضا رهگذر، محسن سلیمانی، فیروز زنوزیجلالی، علی موذنی، سیدمهدی شجاعی، محمدرضا بایرامی و داریوش عابدی.
«نخلهای بیسر» نوشته قاسمعلی فراست و «زمین سوخته» نوشته احمد محمود، جزء رمانهای پرفروش این دهه هستند
- با ورود به دهه 70 بانوان گوی سبقت را از نویسنده های مرد ربودند و بسیار پرکار و پرفروش حاضر شدند. نمونه ای از پرفروش ترین آثار دهه 70 را در لیست ذیل مشاهده میکنید .
- اتوبوس آبی» از مهدی اعتمادی
- «باغ مارشال» از حسن کریمی
- «پریچهر» از م. مودبپور
- «تندیس عشق» از نسرین ثامنی
- «پنجره و آریانا» از فهیمه رحیمی
- «حکایت روزگار» از فریده گلبو
- «بامداد خمار» از فتانه حاجسیدجوادی
- «غمهای زندگی» از زهره خسروانی
- «افسانه دل و نگین محبت» از فریده رهنما
- «بگشای لب» از شهره وکیلی
- «گستره محبت» نوشته نسرین قدیری
- «نیمی از وجودم» از نسرین قدیری
- سالهای بیکسی» از مریم جعفری
- «دالان بهشت» از نازی صفوی
- «سپیده عشق» از رویا خسرونجدی
- «شاهپری حجله» از رویا سیناپور
از میان کتاب های چاپ شده در دهه 70 رمان عامه پسند “بامداد خمار” اثر فتانه حاج سید جوادی که روایتگر عشق ناکام دختری از طبقه ثروتمند به پسری نجار بود. درروزهای ابتدایی به سلطنت رسیدن رضاشاه، محبوبه که خواستگارهای فراوانی از جمله منصور پسرعمویش داشت، به طرز عجیبی عاشق رحیم، شاگرد نجاری میشود که در همسایگیشان است و با وجود مخالفت های شدید ، درنهایت رضایت خانواده را نسبت به ازدواج با رحیم جلب میکند. پدر محبوبه خانهای کوچک برای آنها و مغازهای برای رحیم میگیرد. اما دوران خوشبختی آنها بسیار کوتاه است و پافشاری و سعی محبوبه برای درست کردن همسری دلخواه بینتیجه میماند. پس از تولد اولین بچه، رحیم به عیاشی و ارتباطات نامشروع روی میآورد و فرزندشان بهخاطر غفلت مادر رحیم از دنیا می رود و رحیم با همدستی مادرش محبوبه را مورد ضرب و شتم قرار میدهدند و در نهایت محبوبه به خانۀ پدری بازمیگردد.با کمک و همراهی پدر از رحیم طلاق میگیرد و همسر دوم منصور میشود و در خانۀ آنها آرامشش را بازمییابد .
- در طول 10 سال 300هزار نسخه از این کتاب به فروش رفته است تا در رده پرفروش ترین کتاب های عامه پسند معاصر قرار گیرد .
بابک سلطانی
02بهمن1402
برای مطالعه مقالات ادبی بیشتر نظیر رمان های عامه پسند به دسته بندی اصلی سایت مراجعه کنید. این مطلب ادامه دارد و درآینده متن آن بروزرسانی خواهد شد.
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید